مواد شیمیایی خوراکی

مواد شیمیایی

مواد شیمیایی، موادی با ترکیبات ثابت و مشخصی هستند. به عنوان مثال ماده شیمیایی آب، همواره از ترکیب مشخصی از هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده است. ترکیب شیمیایی آبی که در لیوان شما وجود دارد با آب اقیانوس اطلس یکی است. ترکیب مواد شیمیایی را نمی توان به روش های معمولی و فیزیکی از هم جدا کرد.

در زمینه ترکیب مواد شیمیایی، قانونی به نام قانون ثابت ترکیب وجود دارد. این قانون می گوید همه انواع نمونه ها که دارای ترکیب یکسانی هستند، از نظر ساختمان نیز مانند هم هستند.

مواد شیمیایی به صورت عناصر شیمیایی، ترکیبات شیمیایی، یون یا آلیاژ وجود دارند. که در 4 حالت گاز، مایع، جامد و پلاسما یافت می شوند. مواد شیمیایی به دو گروه طبیعی و آزمایشگاهی تقسیم می شوند.

مواد شیمیایی به دو گروه عمده مواد آلی و غیر آلی طبقه بندی می شوند. به مواد شیمیایی که ترکیب آن ها دو عنصر کربن و هیدروژن را شامل می شود، مواد آلی می گویند. هم چنین به مواد شیمیایی که فاقد دو عنصر هیدروژن و کربن باشند، مواد معدنی( غیر آلی) می گویند.

مواد شیمیایی خوراکی

مواد شیمیایی در انواع خوراکی و غیر خوراکی (صنعتی) وجود دارند. مواد شیمیایی خوراکی که جزء لاینفک مواد غذایی محسوب می شوند در دنیای امروزمان به موضوع حائز اهمیت و بسیار مهمی تبدیل شده اند.

هر ماده خوراکی که در اطراف ما وجود دارد چه مستقیما از طبیعت آمده باشد و چه تولید آزمایشگاه و کارخانه باشد، از مواد شیمیایی تشکیل شده است.

همه مزه ها، رنگ های خوراکی و مواد افزودنی در ترکیب خود مواد شیمیایی خوراکی دارند. پس این نگرش عده ای از مردم که فکر می کنند می توانند طوری برنامه غذایی خود را بچینند که مواد شیمیایی وارد بدنشان نشود، کاملا اشتباه است.

البته برخی از مواد شیمیایی هستند که فاقد ارزش غذایی خاصی می باشند که در اصطلاح به آن ها مواد شمیایی مضر می گویند.

افزودن مواد شیمیایی خوراکی فاقد ارزش غذایی، به مواد غذایی موضوع جدیدی نیست. تعداد مواد شیمیایی که به غذاها اضافه می شوند روز به روز در حال افزایش هستند.

انواع مواد شیمیایی خوراکی

سولفات آلومینیوم

سولفات آلومینیوم که ظاهر آن به صورت یک جامد کریستالی سفید رنگ است یکی از انواع مواد شیمیایی خوراکی است. سولفات آلومینیوم یک نمک معدنی می باشد و پس از اکسید آلومینیوم دومین ترکیب پر کاربرد آلومینیوم است. سولفات آلومینیوم با حل شدن درآب ph آن را کم می کند و در نتیجه آب را اسیدی می کند.

کاربرد سولفات آلومینیوم

سولفات آلومینیوم قابلیت بالایی در لخته سازی و انعقاد کلوییدی دارد. به همین دلیل بیشترین کاربرد آن به عنوان تصفیه کننده آب آشامیدنی است. سولفات آلومینیوم به عنوان نوعی آلوم که نمک های دو سولفاته می باشند، شناخته می شوند.

سولفات آلومینیوم یا زاج سفید یکی از مواد اولیه اصلی در تولید بکینگ پودر است. کاربرد سولفات آلومینیوم به عنوان عامل اسیدی در تهیه بکینگ پودر شناخته شده است.

البته کارشناسان تولید مواد غذایی بر سر لزوم وجود سولفات آلومینیوم در بکینگ پودر توافق ندارند.

برخی معتقدند وجود آلومینیوم به عنوان ماده معدنی برای بدن  ضرورتی ندارد. از طرفی متخصصان از احتمال مضر بودن آن برای سلامتی بدن ابراز نگرانی کرده اند.

در صنعت غذایی کاربرد سولفات آلومینیوم در بکینگ پودر به عنوان پف دهنده و به عمل آورنده نان و کیک و … است. گازی که از بکینگ پودر متصاعد می شود موجب ورم و یا پف می شود.

از واکنش قلیا و اسید این گاز تولید می شود. بخش قلیایی جوش شیرین و بخش اسیدی از دو نوع اسید مختلف یکی نمک اسید دمای پایین (تارتاریک اسید) و نمک اسید دمای بالا سولفات آلومینیوم است.

بکینگ پودری که دارای دو اسید است توان پف دهندگی بیشتری نسبت به بکینگ پودر تک اسید است. کاربرد بکینگ پودر از جوش شیرین در تهیه مواد غذایی با مدت زمان پخت طولانی تر به علت تلخی کمتری که ایجاد می کند، بیشتر است.

مهم ترین مزایای استفاده از سولفات آلومینیوم در صنایع غذایی

• استحکام بخشی به محصولات غذایی با طعم ترش
• تنظیم و کنترل ph بکینگ پودر
• تولید رنگ های خوراکی
• به عنوان امولوسی فایر برای ترکیب آب و چربی در مواد خوراکی

اسید سیتریک خوراکی

اسید سیتریک که به آن اصطلاحا جوهر لیمو نیز می گویند، جزء اسیدهای آلی است. لیمو ترش و پرتقال دارای اسید سیتریک خوراکی هستند. این اسید به عنوان تنظیم کننده ph و طعم دهنده استفاده می شود و در صنایع غذایی همچون نوشابه، آبمیوه و نیز آرایشی، بهداشتی و دارویی کاربردهای زیادی دارد.

اسید آسکوربیک

یکی دیگر از انواع مواد شیمیایی خوراکی اسید آسکوربیک همان ویتامین ث است که به عنوان یک ویتامین و آنتی اکسیدان قوی با ایجاد محیط اسیدی در صنعت مواد غذایی کاربرد فراوان دارد.

سوربات پتاسیم

سوربات پتاسیم به عنوان یک ماده ضد کپک یکی از پرکاربرد ترین نگهدارنده هاست. نمک سوربات پتاسیم دارای قدرت انحلال پذیری بالایی در آب است که برای تولید مواد غذایی بسیار کاربردی است.

بنزوات سدیم

یکی از انواع مواد شیمیایی خوراکی که در غذاهای اسیدی مانند نوشابه های گازدار، مرباها، چاشنی سالاد، ترشی، انواع سس و  آبمیوه ها به کار می رود. بنزوات سدیم به عنوان یک نگهدارنده غذایی از فعالیت باکتری ها و قارچ ها در محیط اسیدی جلوگیری می کند.

آسه سولفام

آسه سولفام در مواد اولیه غذایی به عنوان شیرین کننده کاربرد دارد. البته خاصیت شیرین کنندگی آن از شکر بیشتر است و حتما باید به همراه آسپارتام و با نسبتی کمتر مصرف شود.

تورین

تورین ها در تهیه نوشابه های انرژی زا به کار می روند. تورین ها یک آنتی اکسیدان محلول در چربی هستند که از آن برای کنترل عملکرد بافت چربی، کاهش کلسترول و فشار خون، سم زدایی و پایداری غشاء سلولی استفاده می شود.

حرف آخر

سولفات آلومینیوم مصارف گوناگونی در صنایع مختلف غذایی و شیمیایی دارد. اما با توجه به بحث برانگیز بودن استفاده غذایی از آن با توجه به آنچه در این مقاله به آن پرداخته شد، بهتر است به عنوان ماده شیمیایی خوراکی کمتر از آن استفاده شود.