آشنایی با نحوه مصرف سلنیوم در ورزشکاران

ورزشکاران حرفه‌ای معمولا تمرینات سخت ورزشی انجام می دهند و داشتن یک تغذیه خوب برای داشتن بدنی آماده و ورزیده در آنان مهم است. یکی از مواد غذایی که باید ورزشکاران آن را در سبد غذایی خود لحاظ کنند، سلنیوم به عنوان یک ماده معدنی است. بسیاری از ورزشکاران درباره نحوه مصرف سلنیوم در ورزشکاران چیزی نمی دانند. در این مقاله به معرفی این ماده، مزایا و معایب استفاده بیش از حد از آن و نحوه مصرف‌اش می پردازیم. با ما همراه باشید.

سلنیوم چیست؟

از جمله مواد معدنی نایاب از خانواده گوگرد، سلنیوم است که میزان کم آن برای بدن ورزشکاران مورد نیاز است. سلنیوم به شکل طبیعی در اغلب غذاهای گیاهی و نیز گوشت ها و غذاهای دریایی مانند میگو و ماهی در مقادیر کم یافت می شود.
میزان حقیقی سلنیوم در انواع مواد غذایی به خاکی که آن گیاه در آن رشد و نمو داشته وابستگی تام دارد. دشت‌هایی که خاک حاصلخیز دارند مناسب رشد گیاهان هستند، سبب می شوند میزان سلنیوم واقعی در گیاه زیاد باشد و بالعکس.
این ماده معدنی در بازسازی ماهیچه‌های ورزشکاران نقش موثری ایفا می کند. در بدن انسان این ماده معدنی به صورت سلنوپروتئین یافت می گردد و حافظ سلامت سلول‌های بدن انسان است. در بدن انسان هم این ماده معدنی در قسمت:
ریه ها
کبد
دیواره دستگاه گوارش
و نیز عضلات اسکلتی وجود داشته و متمرکز گردیده است.
مانند بسیاری دیگر از مواد معدنی، زمانی که یک ورزشکار تمرینات ورزشی متداوم و زیاد و پشت سرهمی را انجام دهد، بدن وی به میزان سلیوم بیشتری نیاز خواهد داشت. ورزشکاران در حوزه بدنسازی به ویژه از این ماده استفاده می کنند. معمولا داروخانه‌ها آزادانه قرص سلنیوم را بدون نسخه به فروش می رسانند.

رابطه مصرف انرژی بیشتر در بدن ورزشکار و استفاده از سلنیوم

در زمینه نحوه مصرف سلنیوم در ورزشکاران باید گفت: با مصرف انرژی بیشتر در بدن (EE) نیاز بدن به حفظ سلنیوم افزایش می‌یابد. وضعیت و تعادل آنتی اکسیدانی بهینه در بدن، ورزشکاران را با این سوال روبرو می‌کند که آیا مصرف سلنیوم با مصرف انرژی بیشتر در بدن مرتبط است. آیا وضعیت سلنیوم در بدن ورزشکار باعث افزایش تنظیم دفاع آنتی اکسیدانی درون زای گلبول‌های قرمز می‌شود و آسیب اکسیداتیو پلاسما را کاهش می‌دهد یا خیر. آیا مصرف آن سبب بازسازی عضلات می گردد یا سبب کاهش استرس اکسیداتیو نشات گرفته از تمرینات شدید و سنگین ورزشی خواهد شد؟

درباره نحوه مصرف سلنیوم در ورزشکاران پزشکان معتقدند که سلنیوم در ورزشکاران با قابلیت انتی اکسیدانی خود، در برابر آسیب سلولی محافظت خواهد کرد. این ویژگی سلنیوم سبب کاهش این آسیب و تاثیر منفی‌اش بر عملکرد ایمنی می گردد. همچنین آگاهی از نحوه مصرف سلنیوم در ورزشکاران و استفاده از این ماده در تمرینات ورزشی شدید به بازیافت ورزش و عملکرد کلی ورزشکار کمک شایان توجهی می نماید.
همچنین سلنیوم به ویژه سبب تولید گلوتاتیون پرو کسیداز می گردد که باعث افزایش برخی تاثیرات مطلوب بر ظرفیت استقامت ورزشکار شده و به بازیافت عضلانی وی کمک می‌ کند.

مواد حاوی سلنیوم

در زمان استفاده از این ماده باید به نحوه مصرف سلنیوم در ورزشکاران دقت نظر داشت. مکمل‌های سلنیوم در کپسول‌های بدنسازی موجودند. همچنین این ماده به شکل قرص با عنوان سلنوتونین بهترین جذب را در بدن ورزشکاران دارد. مصرف این مواد در ورزشکاران بالای 19 سال توصیه می گردد. نتایج بسیاری از تحقیقات در زمینه نحوه مصرف سلنیوم در ورزشکاران حاکی از آن بوده است که جهت حفظ افت آنتی اکسیدان بدن ورزشکاران باید دوز بین 100 نهایتا 250 میکروگرم در روز از این ماده را مصرف کنند.
شایان ذکر است اگر به نحوه مصرف سلنیوم در ورزشکاران توجه کافی نشود، عوارض جبران ناپذیری را برای ورزشکاران به همراه خواهد داشت.

عوارض عدم آگاهی از نحوه مصرف سلنیوم در ورزشکاران

گرچه نتایج بسیاری از تحقیقات به مزایای استفاده از این ماده جهت سفتی مفاصل و درد ناشی از آرتروز در ورزشکاران اشاره دارد و از آسیب‌های مختلف بدنی در آنان جلوگیری می کند، اما استفاده طولانی مدت آن عوارض جبران ناپذیری به همراه دارد.
عدم آگاهی از نحوه مصرف سلنیوم در ورزشکاران و استفاده مداوم از این ماده در دوزهای بالای 900 گرم سبب:

• از دست دادن ناخن‌ها
• بوی بد دهان
• خطر ابتلا به مسمومیت با نشانه‌های از دست دادن مو
• یثورات جلدیپ
• تحریک‌پذیری
• خستگی
• دل درد شدید
• استفراغ
• حالت تهوع

خواهد بود. به منظور جلوگیری از مسمومیت سلنیوم، مصرف این ماده در روز تا 400 میکروگرم مجاز هست. دقت نظر داشته باشید چه ورزشکار مبتدی هستید و از روی سرگرمی ورزش می کنید و یا ورزشکار حرفه‌ای هستید، بایستی حتما دوز مصرفی سلنیوم را مدنظر قرار دهید و مصرف روزانه‌تان از این حد تجاوز نکند. استفاده بیش از اندازه و دوزهای بالای این ماده می تواند عوارض جبران ناپذیری برای بدن ورزشکاران داشته باشد. مصرف دوز بالای این ماده به قلب و کلیه آسیب‌های جدی می زند.

میزان و نحوه مصرف سلنیوم در ورزشکاران

افراد با سنین بالای ۱۹ سال (زن/مرد) باید میزان ۵۵ میکروگرم از ماده معدنی سلنیوم به صورت روزانه مصرف نمایند. مصرف روزانه این ماده چه در ورزشکاران زن و یا مرد نباید از ۴۰۰ میکروگرم بیشتر باشد. به علت آنکه ورزشکاران، به ویژه ورزشکاران حرفه‌ای در طی هفته، تمرینات ورزشی سخت و شدید و سنگینی را انجام می دهد، بدن آنها به میزان سلنیوم بیشتری نیاز دارد. این دسته از ورزشکاران می توانند میزان مصرف روزانه خود از این ماده را به میزان ۴۰۰ میکروگرم افزایش دهند.

نتیجه گیری
مصرف سلنیوم برای ورزشکاران از این لحاظ مهم تلقی می گردد که در بدن آنها نقش آنتی اکسیدانی دارد. این ماده همچنین سبب خنثی سازی آسیب رادیکال‌های آزاد به سلول‌های بدن می گردد. سلنیوم همچنین برای بازیابی عضلات و نیز کاهش خستگی بعد از انجام تمرینات سخت ورزشی مفید واقع است. مصرف سلنیوم مزیت های متعددی به همراه دارد. اما مصرف بیش از اندازه و فراتر از حد مجاز آن ورزشکاران را با مشکلات عدیده و جدی مواجه می نماید.

سوالات متداول
1.کدام مواد غذایی حاوی سلنیوم هستند؟

آجیل برزیلی، گوشت قرمز، جو دوسر و برنج قهوه‌ای

2.چه قرص و مکمل‌هایی حاوی سلنیوم در بازار وجود دارد؟

قرص و مکمل‌های حاوی سلنیوم از جمله؛ سلن پلاس یوروویتال، کپسول سلن پلاس آپوویتال و قرص مگا سلنیوم ویواتیون

3.عدم مصرف این ماده در ورزشکاران خطرناک است؟

بله سبب کاردیومیوپاتی (نارسایی قلبی یا آریتمی) می گردد.